P&ID:
Piping and Instrumentation Diagram/Drawing
دیاگرامی است که ارتباط داخلی تجهیزات فرآیندی را با ابزاردقیق مورد استفاده برای کنترل فرآیند نشان می‌دهد.
آیتم های موجود در نقشه های P&ID:
Pipes -1:
تمامی لوله‌ها و متعلقات مربوط به آنها.
Instruments -2:
همه ی ادوات ابزار دقیق.
(تمامی تجهیزات ابزار دقیق، از فلومتر ها و سطح سنج‌ها گرفته تا فشارسنج‌ها)
Equipments -3:
تجهیزات شامل تمامی مخازن، موتورها، پمپ ها، هیترها، برج‌ها و…
P&ID ها (علائم و اختصارات) در نقشه خوانی Symbol
توضیحات:
خط وسط در این سیمبل ها مبین آن است که تجهیز ابزارقیق در پنل اصلی اتاق کنترل همان Main Panel قرار دارد.
خط دوبل نشان می دهد که محل استقرار تجهیز ابزاردقیق در محلی جانبی، نظیر رک ابزاردقیق یا پنل های کمکی می باشد. پنل های Auxiliary Console یا پنل های کمکی عموما در اتاق کنترل مورد استفاده قرار میگیرند و معروف به پنل های Mimic Panel نیز می باشند. بر روی این پنل ها چراغ های سیگنال و سوئیچ هایی برای اپراتورهای کنترل فرآیند قرار میگیرد.
- عدم وجود خط در سیمبل نشان می دهد که محل استقرار تجهیز ابزاردقیق در فیلد بوده و تجهیز روی خطوط، مخازن و … در مکانی از سایت نصب می باشد.
- خط چین نشان می دهد که تجهیز ابزاردقیق در محلی غیرقابل دسترسی نظیر پشت پنل ها و یا داخل تابلو اتاق کنترل قرار دارد. و در مقابل دید اپراتور در تابلو اصلی یا پنل های کمکی قرار ندارد.
مربع احاطه کننده ی سیمبل ها بیانگر تجهیز ابزاردقیقی است که هم نمایش داده میشود و هم تابع کنترلی روی آن اعمال شده است. در واقع مخصوص تجهیزات ابزاردقیق است که دارای ترانسمیتر بوده و مقادیر لحظه ای پارامتر را برای مانیتورینگ در اتاق کنترل ارسال می کنند.
شش ضلعی نشان دهنده ی توابع کامپیوتری و کنترلی است که در سیستم های کنترل استفاده می شود. این نمادها کاربرد بسیار محدودی در نقشه هایP&ID دارند.
مربع احاطه کننده ی یک لوزی نشان دهنده ی منطقی در برنامه کنترلر PLC/DCS می باشد. در واقع به طور کلی الوزی بیانگر توابع Interlock در برنامه کنترلر می باشد.
برای مثال اگر فشار مورد اندازه گیری توسط سنسور فشارسنج از محدوده تعیین شده خارج شود برای حفاظت از سیستم باید سوئیچ هایی عمل کنند و شیرهایی جهت کاهش یا افزایش فشار سیستم باز یا بسته شوند.
Piping and connection symbols
توضیحات:
سیمبل های لوله و اتصالات با خطوط مختلف نشان داده می شوند.
- خط توپر ممتد لوله های اصلی فرآیند را نشان می دهد.
- خط نازک ممتد لوله های کوچکتر و جزئی تر در فرآیند را نشان می دهد.
- خط منقطع سیگنال الکتریکی نظیر سیگنال های ولتاژی، جریانی و مقاومتی را نشان می دهد.
- خط هاشور خورده سیگنال نیوماتیک (پنوماتیک) را نشان می دهد.
- خط به همراه دایره های متوالی خطوط دیتا مربوط به شبکه های صنعتی همچون پروفیباس (Profibus)، پروفی انت (Profinet)، اترنت (Ethernet) و … را نشان می دهد.
اختصارات ابزاردقیق در نقشه‌های P&ID
معمولاً حروف مخفف ابزاردقیق و ابزارهای فرآیندی از دو بخش تشکیل شده است. حرف اول بیانگر فرآیند یا پروسس است. حرف دوم یا دو حرف بعدی عملکرد را نشان می‌دهد. گاهی از حرف سوم برای نشان دادن متغیرهای اندازه‌گیری شده اضافی استفاده میشود. این حروف فرآیند ابزار دقیق را مشخص می‌کنند .
این اختصارات مطابق استانداردISA شامل موارد زیر است:
- متغیرهای مورد اندازه گیری نظیر فشار، دما،جریان سیالات و …
- عملکرد تجهیز نظیر ترانسمیتر، کنترلر، سوییچ، نمایشگر و …
- برخی آلارم ها، علایم و اینترلاک ها
- در یک پروژه فرایندی بیش از 90% آیتم های مورد اندازه گیری توسط تجهیزات ابزار دقیق، فشار، دما، جریان و سطح هستند.
مثال:
شماره تگ ها (Tag Numbers)
در نقشه های P&ID برای نمایش هر یک از تجهیزات فرآیند نظیر شیرآلات، خطوط لوله، سنسورها و …از کدهای شناسایی(Tags) مخصوص و منحصر به فرد استفاده می گردد که با توجه به مشخصاتی نظیر ابعاد و اندازه ها، محتوای سیال و مواد عبوری، روش اتصال (فلنج، پیچ و…)، وضعیت شیرآلات (Normally Open/Close) و … تنظیم می شوند. این شماره تگ ها بر روی سیمبل ها قرار می گیرند.
